Babamızdan genlerden fazlasını alıyoruz

0
1631

Tek yumurta ikizleri bir birlerine tıpa tıp benzerler. Aynı koşullarda aynı anne ve baba tarafından yetiştirildikleri halde sonra bir bakarsınız karakterleri, davranışları, tercihleri birbirlerinden tamamen ayrılır. Hem DNA’ları birbirlerinin kopyası ve hem de çevreleri yüzde yüze yakın oranda aynı olduğuna göre ikizlerin aralarındaki farklılık nereden kaynaklanıyor? Eminim bu soruyu hepiniz merak etmiştir.

Süt çocuklarının gıda tercihleri bazen beni şaşırtır. Bazı anneler çocuklarının babaları gibi etçil olduğunu et yemeden gün geçirmediklerini söyler. Günlük pratikte, bir yandan 10 aylık olmasına rağmen lahmacun yediğini söyleyen anneler ile karşılaşıyorken bir yandan da yavrusuna bir kaşık sebze çorbası yediremeyen anneler vardır.

Geçtiğimiz on beş yıl içerisinde genetik biliminde yapılan keşifler kalıtımın genler ötesinde yepyeni bir boyutu daha olduğunu, genlerin çalışmasının başka faktörler ile artırılıp azaltılabileceğini gösterdi. Kalıtımın epigenetik adı verilen bu yeni boyutunda, değişikliklerin yeni nesillere de aktarılabildiği ve ayrıca yediklerimizin bile epigenetik değişiklikler yaratabileceği kanıtlandı. Dahası kendi yaşam tecrübelerimizin çocuklarımızı ve hatta torunlarımızı etkileyebileceği ortaya çıktı. Epigenetik değişikliklerin kanser dâhil pek çok hastalığa neden olduğu anlaşıldı.

Genlerin ne zaman,  nerede ve ne kadar çalışacağını belirleyen bu mekanizmaya, bir diğer  deyişle   DNA’nın  yapısında veya diziliminde  herhangi  bir değişiklik olmaksızın  DNA’da kodlu  olan genetik bilginin açığa çıkmasında meydana  gelen değişikliklere “genler üstü genetik”  anlamına gelen “epigenetik” adını veriyoruz (1).

Bu konuyu daha iyi anlayabilmek için bu videoyu izlemenizi öneririm.

Gebelikte annenin beslenme düzeninin çocuk üzerinde önemli etkileri olduğu bilinir. Peki babalar? Babanızın yiyip içtiklerinin genetik kimliğinizi belirleyebileceği aklınıza gelmiş miydi?

Bilim adamları yeni çalışmalarda babanın maruz kaldığı çevresel etkilerin, beslenmenin, yeni nesle geçerek çocuklarda genlerin işleyişini yeniden programladığını belirledi.

Science dergisi (2) Kasım 2015 sayısında yayınlanan iki makale erkek fare spermlerinin yavruların metabolizmasını etkileyen RNA parçaları taşıdıklarını ortaya koyuyor.

Massachusetts Üniversitesinden bir genetikçi olan Oliver Rando Worcester başka bir çalışmasında proteinden yoksun beslenen erkek fare speriminde bir kaç RNA parçasında spesifik olarak artış olduğunu gösterdi. Ayrıca düşük proteinli diyetle beslenen farelerin bebeklerinde kolesterol metabolizması ile ilgili genlerin aktivitelerinin arttığı gösterildi (3).

Çinde yapılan ikinci bir çalışmada (4) düşük yağlı ve yüksek yağlı beslenen farelerin spermleri aynı annenin yumurtalarını döllemek için kullanıldı. Yağlı beslenen baba farelerin evlatları zayıf olmalarına rağmen insülin direncine sahip oldukları gösterildi.

Sonuç olarak babaların beslenme biçimi, spermindeki özel mesajcıları etkilemekte ve bu mesaj bebeğe aktarılarak onun metabolizmasını biçimlendirmektedir. Bir kadın hamileliği sırasında zaten kendine özen göstermektedir. Fakat erkekler için bu söz konusu değil. Burada erkeklerin yapması gereken ise gebelik döneminin öncesinde beslenme alışkanlıklarına dikkat etmeleri gerekiyor.

Kaynak

  1. http://genetikveepigenetik.blogspot.com.tr/2013/03/kaltmn-yeni-boyutuepigenetik.html
  2. Sharma U, Conine CC, Shea JM, Boskovic A, Derr AG, Bing XY, Belleannee C, Kucukural A, Serra RW, Sun F, Song L, Carone BR, Ricci EP, Li XZ, Fauquier L, Moore MJ, Sullivan R, Mello CC, Garber M, Rando OJ. Biogenesis and function of tRNA fragments during sperm maturation and fertilization in mammals.Science. 2015 Dec 31. pii: aad6780.
  3. B. R. Carone, L. Fauquier, N. Habib, J. M. Shea, C. E. Hart, R. Li, C. Bock, C. Li, H. Gu, P. D. Zamore, A. Meissner, Z. Weng, H. A. Hofmann, N. Friedman, O. J. Rando, Paternally induced transgenerational environmental reprogramming of metabolic gene expression in mammals. Cell 143, 1084–1096 (2010).
  4. Chen Q1, Yan M2, Cao Z3 et all. Sperm tsRNAs contribute to intergenerational inheritance of an acquired metabolic disorder. Science. 2015 Dec 31. pii: aad7977.

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz