Proton pompa inhibitörleri (PPİ) dünyada en çok satılan ilaçlar arasında yer almaktadır. Çoğu insan mide yanması için bu ilaçları kullanmaktadır. Bugün için yıllık satış gelirinin 14 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir (1).
Bültenimizin bu bölümünde mide yanması için yaygın kullanılan PPİ ilaçları ile bilgilendirme yapmak istiyoruz.
Proton pompa inhibitörleri alışkanlık yapabilir ve tehlikeli olabilir
Mide yanmanız için aldığınızda sadece yakınmalarınızı düzeltir, alttaki patoloji devam eder ve PPI kullanımına bağlı potansiyel tehlikelere açık hale gelirsiniz.
Mide yanması oluştuğumuzda genel kanı mide asidimizin arttığı yöndedir. Ancak çoğunlukla mide asidi azalmıştır. Ancak asit az bile olsa yemek borusuna kaçan mide içeriği mukozanızı yakar. PPI kullanmak sindirime yardımcı olan, vücudumuza ağızdan giren pek çok patojeni elimine eden azıcık mide asidini de ortadan kaldırır.
Mide asidinin mutlak eksikliği, nutrisyonel eksiklik(demir eksikliği, B12 eksikliği), besin zehirlenmesi, klostridium difficile gibi sindirim sistemi enfeksiyonlarına açık hale gelmenize neden olur.
Proton pompa inhibitörlerinin kullanım alanları nelerdir ?
Lansor, Nexium gibi Proton pompa inhibitörü ilaçların kullanım alanı aslında dar olup aşağıdaki ciddi durumlarda tercih edilmelidir:
-Kanamalı ülser,
-Zollinger Ellison sendromu (midenin aşırı asit ürettiği bir hastalık)
-Ciddi asid reflü (endoskopi ile tespit edilmiş yemek borusunda hasar oluşturmuş bir reflü)
Bu ilaçlar mide yanması bulunan insanların % 90-95 inin tedavisinde iyi bir aday değildir. Kısa süreli kullanılabilir, ancak aylar-yıllarca kullanılmamalıdır.
PPI uzun süreli kullanımı ile ilişkilendirilmiş hastalıklar nelerdir ?
Kronik böbrek hastalığı (2), zatürre (3), kemik erimesi, kalça kırığı(4) ve bunamadır. Evet yanlış duymadınız bunamaya neden olabilir. JAMA Nöroloji dergisinde (5) yayınlanmış bir araştırmaya göre 75 yaş üzeri PPI kullananlarda kullanmayanlara göre bunama riski % 44 artmıştır. Cinsiyete göre bakıldığında erkekler (% 52) kızlara göre (%42) daha çok risk altındadır. PPI nın bunamayı hangi mekanizma ile artırdığı bilinmemektedir. Fare çalışmaları PPI kullanımının beyin hücrelerinde beta amiloid olarak bilinen hasarlı proteinlerin birikimine neden olduğunu göstermiştir.
PPI kullanımı alta bir kalp hastalığı olmaksızın kalbinizi hasta edebilir (6, 7)
Birkaç araştırmada (6,7) PPI nin uzun süreli kullanımının kalp hastalığı riskini artırdığı ileri sürülmüştür. Bu ilaçların damar genişlemesine neden olan nitrik oksit sentezini azaltır ve böylece kalp krizi riskini artırır.
Scientific American sitesinin raporuna (8) göre gastroözefagial reflü yakınması için PPI kullananlarda kalp krizinin % 16 arttığı bulunmuştur. Yaşam analiz çalışmaları PPI kullanımı ile kalp-damar hastalıklarından ölüm riskinin 2 kat arttığı ileri sürülmüştür. PPI yerine H2 bloker kullanımında herhangi bir risk tespit edilmemiştir.
Uzun süreli PPI ilacı kullanıyorum, nasıl bırakacağım ?
İlaçları bırakmaya çalıştığınızda yakınmalarınız hızla geri döner. Bir şeyler yemek istediğinize karnınıza bıçak saplanmış gibi hissedersiniz ve tekrar başlamak zorunda kalırsınız.
Bu ilaçları uzun süreli kullananlar aniden bırakmamalıdır. Bu ilaç alışkanlığından kademeli bir şekilde kurtulmak lazım.
Kullandığınız PPI dozunu en düşük seviyeye düşürmeli, gerekirse yanında H2 blokeri ilaçlarından birisini (Simetidin, Zantac veya Ranitidin) eklemelisiniz. Sonra önünüzdeki birkaç hafta içinde PPI bırakın. Sonraki birkaç haftada H2 blokerini sonlandırın.
Peki mide yanmasını nasıl tedavi edelim ?
Mide yanmasının tedavisinde en önemli nokta artmış mide içi basıncının azaltılması ve midenin boşaltılmasıdır.
Yetersiz miktarda mide asidini düzeltin…
-Yaş ilerledikçe mide asidinizin azaldığını unutmayın. Mide asidinin azalması midenin geç boşalmasına yukarı doğru tepmeye neden olur.
-Yemekleri iyice çiğnemeden yutmayın. Çiğneme süresinin uzun tutulması mide asidini artırır.
-İşlenmemiş (örnek himalaya tuzu), çiğ gıdaların tüketilmesi mide asidinizi artırabilir. Unutmayın mide asidiniz az ise mideniz geç boşalacaktır.
-Lahana turşusu veya lahana suyu mide asidi için en güçlü uyarandır. Ayrıca bu besinler bağırsağınızdaki faydalı bakterileri besler. Birkaç çay kaşığı lahana turşu suyu/lahana suyunu yemekten önce almak size çok iyi gelir. Taze çiğ lahan suyu dirençli mide ülserine de çok iyi gelir.
– Çiğ (filtre edilmemiş) doğal elma sirkesi (markette satılan sirke değil): Midenizdeki asid miktarını artırır. 1 büyük su bardağı içine 1 tatlı kaşığı koyun: Asidi artırarak bir mide mikrobu olan h. plyoriyi inhibe ediyor.
-Betain hidroklorik asit almak sizin sindiriminizi sadece düzeltmez aynı zamanda helikobakteriyi öldürmeye yardım eder, semptomları hafifletir. Bir porsiyon ıspanağın 500 mg, 1 porsiyon kırmızı pancarın da 250 mg betain içerir.
H.Pylori dengesi önemli
H.Pylori isimli midede yaşayan bakteri sizin mikrobiomunuzun bir parçasıdır. Eğer patojen hale geçerse yakınma oluşturabilir. Mide asidini artırarak H. Pylori tedavinize yardımcı olabilirsiniz.
Mide fıtığınızı var mı?
Tedaviye direnç durumunda mide fıtığınızın olup olmadığını kontrol edin.
Alkolü ve sigarayı bırakın
Yemeklerden sonra sigara içmek mide boşalmasını azalttığı, tokluk hissi yaratığı bilinmektedir.
Gıda entoleransınızı sorgulayın
Gıda entoleransınız olup olmadığını sorgulayın. Bu entoleranslar özel testlerle gösterilebilirse de aşağıdaki yiyecekleri en az bir ay ara ile teker teker diyetinizden çıkarın. Semptomlarınız düzeliyorsa, o yiyeceğe tekrar başladığınızda da tekrar geri geliyorsa o yiyeceğe karşı entoleransınız var demektir. Başlıca gıda entoleransına neden olabilen gıdalar:
- Buğday (Gluten)
- Süt
- Soya
- Yumurta
- Kabuklu kuru yemişler
- Mısır
- Gıda katkı maddeleri
Aşırı gaz oluşmasını, kabızlığı dolayısı ile karın için basıncın artmasını önlemelisiniz.
Karbohidratlı beslenme, bağırsak floranızın kötü olması bağırsaklarınızda aşırı gaz, kabızlık oluşturarak midenin boşalmasını önler. Fermente yiyecek almak,un ve şeker mamüllerinin kesilmesi yani taş devri diyeti önemli tedavi basamaklarından birisidir.
Stresinizi azaltın.
Kortizol hormonunuzu artırır, kortizol mide asidini artırır, aşırı ani artışa pankreas hızlı yanıt veremez mide bu nedenle boşalamaz.
Sonuç olarak sindirim sisteminiz sinyal veriyorsa sorunun nerede olduğunu bulmalısınız. Tek bir ilaç alarak sorunları halının altına süpürmemelisiniz.
Doç.Dr. Hasan Önal
Kaynaklar
- CBS News June 10, 2015
- Lazarus B, Chen Y, Wilson FP, et al. Proton Pump Inhibitor Use and the Risk of Chronic Kidney Disease. JAMA Intern Med. 2016 Feb 1;176(2):238-46.
- de Jager CP, Wever PC, Gemen EF, et al. Proton pump inhibitor therapy predisposes to community-acquired Streptococcus pneumoniae pneumonia. Aliment Pharmacol Ther. 2012 Nov;36(10):941-9.
- Zhou B, Huang Y, Sun W, Liu J.Proton-pump inhibitors and risk of fractures: an update meta-analysis. Osteoporos Int. 2015 Oct 13.
- Gomm W, von Holt K, Thomé F, et al. Association of Proton Pump Inhibitors With Risk of Dementia: A Pharmacoepidemiological Claims Data Analysis. JAMA Neurol. 2016 Feb 15. doi: 10.1001/jamaneurol.2015.4791
- David N. Juurlink , Colin R. Dormuth, Anjie Huang, et al. Proton Pump Inhibitors and the Risk of Adverse Cardiac Events. PLoS One. 2013 Dec 27;8(12):e84890.
- Shah NH, LePendu P, Bauer-Mehren A, et al. Proton Pump Inhibitor Usage and the Risk of Myocardial Infarction in the General Population. PLoS One. 2015 Jun 10;10(6):e0124653.
- http://www.scientificamerican.com/article/certain-heartburn-drugs-linked-to-increased-risk-of-heart-attack/
