Öncelikle belirtmeliyim ki bu yazı derleme bir yazı değildir. Katılırsınız veya katılmazsınız otizm ile ilgili gözlemlerim ve düşüncelerimi içermektedir. Bilmeyen ancak bilinmezliğe karşı aşırı meraklı birisi olarak bunları anlatmam elbette biraz zor olacaktır.

Otizm benzeri klinik oluşturan hastalıklar oldum olası bana ilginç gelmektedir. Bunun nedeni otizmin bu hastalıklar üzerinden çözüleceğinizi düşünmem. Çünkü otizm patofizyolojisi ile ilgili ileri sürülen sayısız teoriler bu hastalıklarda geçerli olmazken klinik otizm benzeri denilerek otizmden çok farklı imiş gibi sunulmaktadır. İşte bu noktadan can alıcı sorumuzu soralım.

Otizm etiyolojisinin ne olduğunu bir yana koyarsak bu iki hastalık grubunda benzer klinik nasıl, hangi mekanizma ile oluşabilir ? .

Tuberoz skleroz otizm benzeri klinik oluşturan hastalıklardan birisidir. Tüberoz skleroz hastalarının yarısında otizm görülür. Genetik bir hastalıktır. Sorumlu gen hücre büyümesini frenleyen bir gen ağının parçasıdır. Söz konusu genin devre dışı kalması beyindeki sinir bağlantılarının yanlış kurulmasına neden olur.  mTOR inhibitörü olan bir grup ilaç tüberoz sklerozda görülen anormal hücre çoğalmasını durdurabildiği görülmüştür. Daha da ilginci söz konusu ilaç tüberoz sklerozdaki kitlesel lezyonları geriletirken otizm belirtilerinin de gerilemesine neden olmuştur. Bu sebep sonuç ilişkisi, söz konusu hastalıkta kontrolsüz hücre çoğalması ile oluşturulan yanlış mimari yapının otizmden sorumlu olduğunu düşündürmektedir (1).

kalp-beyin

Omurlik (spinali sinir) beyin ile vücut arasındaki iletişimi sağlayan bir kablo ağıdır. Sırtımızdaki küçük kemikler içinde uzanır. Son çalışmalardan birisinde otizm benzeri hastalıklarda (Frajil x, Tuberoz skleroz, Rett sendromu vs) spinal sinirlerin sayısında ve şeklinde bozukluk olduğu tespit edildi. Yani bu çocuklar için iletişim yolu değişmiştir (2).

Evrimsel gelişim sırasında insanda bilincin nasıl oluştuğu ile ilgili güçlü olarak savunulan görüşlerden birisi beyni oluşturan çok sayıdaki hücrenin bir kısmının diğerine üstünlük kurması olarak açıklanmaktadır. Bir bebek büyürken beynindeki hücrelerin bir yandan sayısı bir yandan hücreler arasındaki bağlantılar artar. Bu gelişim birden bire olmaz. Mimari yapı oluşurken çevreden gelen uyarılar mimarinin şekillenmesinde, gelişmesinde büyük önem taşımaktadır. Bu durumu tıpkı bir inşattın proje sorumlusundan gelen direktifler doğrultusundan yapılması gibi düşünün. Çevresel uyarılar derken sınırlı bir çerçeveden bahsetmiyorum. Bebeğe dokunulması, göz kontağı kurulması, konuşulması, güzel sesler duyması, tatması, koklaması ve annesi tarafından eğitilmeye çalışılması gibi sayısız etkenlerin hepsi birer uyarıdır, mesajdır. Günümüzde kabul edilen bir diğer uyarı sistemi bağırsaklardaki mikroorganizmalar ve bunların ürettiği maddeler, uyarılan savunma hücreleri,  bağırsak yüzeyini döşeyen hücreler, bağırsaktan beyine ulaşan sinir ağıdır. Sadece bunlar da değil. Yenilen besinlerin prebiyotik, probiotik, flavanoid yapıda olması, kazein, glüten, katkı maddesi içermesi veya alerjik olması gibi sayısız faktör yine bağırsaklar üzerinden beyine mesaj gönderir.

Cell Press dergisinde yeni çıkmış bir yazıda güçlü antibiotik kullanımının bağırsak bakterilerini öldürerek hipokampustaki beyin hücrelerinin büyümesini durdurduğu, yeni hücrelerin oluşumunu önlediği (nörogenezisin kaybı) gösterilmiştir. Bu çok önemli bir çalışmadır. Sadece otizm değil, nöron kaybı ile giden nörolojik hastalıklar ve psikiyatrik hastalıklar için umut vericidir (3).

Frontiers in Cellular Neuroscience dergisinde yakınlarda çıkmış bir diğer çalışmada mevsimsel allerjilerin beyindeki immun sistemi (savunma sistemini) etkileyerek beyin mimarisini değiştirdiği gösterilmiştir (4).

Otizmde onaylanmış tek bilimsel tedavi olarak özel eğitim kabul edilmektedir. Eğitim ne kadar yoğun alınırsa çocukta o kadar yol alındığı düşünülmektedir. Aslında eğitim beyine doğru bilgilerin iletilmesinde önemli yollardan birisidir. Ancak etkisi belirli bir seviyede kalmaktadır. Başka kanalardan gelen yanlış uyarılar (örneğin bağırsak florasının bozuk olması, doğru olmayan beslenme gibi) eğitimin etkisini azaltmaktadır.

Otizm ile ilgili Stanford Üniversitesinin çalışmalarından birisi otizmli çocukların karşısındaki yüz ifadelerini okumasını sağlayacak özel bir gözlüktür ki bu doğru bir düşüncedir. Beyine doğru mesajı göndermenin bir yolu olacaktır (5).

Otizmli çocukların aileleri haklı olarak kendilerini çaresiz hissetmekte bir an önce tüm tedavi seçeneklerini çocuklarına uygulamak istemektedir. Bu yaklaşım bence karışık olan tabloyu daha da karışık hale getirmektedir. Örneğin bağırsak florası bozuk olan, allerjileri olan, gıda intoleransı bulunan bir çocukta beyine yanlış bu kadar mesaj giderken korteksin gibi nörotrofik (hücreler arası bağlantıyı artıran) bir ilacı kullanırsak bu durumun iki sonucu oluşabilir. İlacın etkisi az olabilir, ya da yanlış mesaj giderken yanlış mimari şekillenir. Çocuk sakinleşir, takıntıları azalır. Ancak konuşamaz veya öğrenmez. Çünkü mimari yanlış kurulmuştur. Tıpkı inşaa edilen binada merdivenlerin unutulması gibi. Yine başka bir örnek verirsek otizmli çocuk beyninde elzem (esansiyel) yağların azaldığı ile ilgili düşünce nedeni ile çok sayıda ve çeşitte yağ (avakoda yağı, aspir yağı, ceviz yağı) kullanımı ile ilgilidir. Ancak bağırsak floranız iyi değilse bu yağlardan bakteriler çok farklı ve beyine yanlış uyaran maddeler üretiyor olabilir. Ağır metal tedavisi ile ilgili bir diğer gözlemimden bahsedeyim. Bazı çocuklarda ndf tedavisinin daha başlangıcında çocuğun algısından artış olurken bazılarında hırçınlık hiperaktivite tavan yapmaktadır. Bu durum ağır metalin sökülmesine bağlı değildir. Çünkü daha tedavinin başlangıcındayız. NDF isimli ilacın tıpkı probiotikler gibi bağırsak üzerinden beyin hücresine etki etmesine bağlı olduğunu düşündürmektedir. Benzer durum karnitin veya metilkobalamin iğnesi kullanımında da görülmektedir. Karnitin eksikliği var ise karnitin algı artışına yol açarken bellirli bir düzeyden sonra hiperaktivite yaptığı görülmektedir.

Aslında otizmin çözümü basitçe şöyle olmalı:

-Beyine giden tüm uyarıların, mesajların (iç, dış tüm uyarılar) doğru olması, yolların doğru kurulması

-Gelen mesajlar ile hücreler arasındaki bağlantıların artırılması, bağlantıların doğru kurulması (korteksin, metilasyon düzeltilmesi, hiperbarik oksijen veya başka nörotropik maddeler gibi)

Doğru uyarının gitmesi, yanlış mesajların gitmemesi beyin hücrelerinin doğru bağlantı kurması için onlara nefes aldırmaktadır. Bazı çocukların bu noktadan sonra kendiliğinden düzeldiği bile görülebilmektedir. Birinci aşamayı sağlamadan ikinci aşamaya geçilmemelidir.  Takıntılar ve hiperaktivite azaldı ve bağırsak düzeldi ise ikinci aşamaya geçilebilir diye düşünmekteyim.

İkinci aşama ile ilgili şu uyarıyı da yapmadan geçemeyeceğim. Tuberoz skleroz örneğinde olduğu gibi nöronları kısa süre içinde aşırı çoğalmaya (yanlış mimari) zorlamakta otizm bulgularına neden olabilmektedir. Unutmayın bir çocuk 3 ayda yürümeyi, konuşmayı öğrenmez.

Doç. Dr. Hasan Önal

Kaynaklar

  1. Ehninger D, Silva AJ. Rapamycin for treating Tuberous Sclerosis and Autism Spectrum Disorder. Trends Mol Med. 2011 Feb;17(2):78-87.
  2. Mary Phillips and Lucas Pozzo-Miller. Dendritic spine dysgenesis in Autism Related Disorders. Neurosci Lett. 2015 August 5; 601: 30–40
  3. https://www.sciencedaily.com/releases/2016/05/160519130105.htm.
  4. https://www.sciencedaily.com/releases/2016/08/160808120432.htm
  5. http://autismglass.stanford.edu/

5 YORUMLAR

  1. Hocam merhaba beni lütfen yanlış anlamayın sizi hemen hemen 7yıldır tanıyor ve takipli hastanısız sizin fikirlere önerilere açık olduğunuzu az çok biliyoruz bu yazılanları sadece birer talep dilek temenni olarak görmenizi isterim. Sorgulamak veya bukadar yaptığınız vedakarlıktan sonra nankörlük yapmak veya haddimizi aşmak size yapılması mümkün olamax ne aklımıza ne kalbimize gelebilir allah sizden bin kere razı olsun şu mübarek günlerde kalbinizden ne geçiyorsa onu versin bunu bütün otizmli anne ve babaların duası olarak lütfen bilin.

    HOCAM EN ÖNEMLİSİ SİZ, BİZİ OTİZM GİBİ UCU ACIK SÖMÜRÜLMEYE MÜSAİT HEM PARA TUZAĞINDAN KURTARDINIZ, HEM ÇOCUKLARIMIZA YANLIŞ TEDAVİ UYGULAMALARIN ÖNÜNE GEÇİP SİPER OLDUNUZ HEMDE BİZLERİ HİÇ BİR ZAMAN YANLIZ BIRAKMAYIP PARAYI MADDİYATI BİR KENARA KOYUP BİZLERİN YANINDA OLDUNUZ ÇOK TEŞEKKÜR EDERİZ.

    LÜTFEN AŞAĞIDA YAZILANLARI YANLIŞ ANLAMAYIN AKLINIZA EN UFAK BİR OLUMSUZ BİR DÜŞÜNCE VEYA SİZİ ÜZECEK BİR ŞEY GELİRSE LÜTFEN YUKARDA YAZILANLARI TEKRAR OKUYUN.

    Hocam artık size ulaşmak çok zorlaştı sizin yani hastaneye geçmiş olmanızla birlikte sorumluluklarınızın iş gücünüzün çok fazla olduğunu biliyor ve sadece otizmli hasta değil bin çeşit hastalıkla boğuştuğunuzu şifa vesile olması için uğraştığınızın farkındayız lakin son 1 bucuk yıldır özellikle şehir dışında yaşayan otizmli aileler gerçekten çok zor durumda bunun en belirgin nedeni size ulaşamamak olduğunu düşünüyoruz siz bu yoğunlukla eve dosyalar götürüyorsunuz sabahlara kadar çalışıyorsunuz bunu biliyoruz ama bizlerin sizden isteği size tekrar kavuşmak en azından sonuç kısmında bizlere 5 10 dakika ayırıp yüzyüze görüşmek istiyoruz siz bizden daha iyi biliyorsunuzki hepimiz çok farklıyız sizinle iletişime geçmeden yapılan şeylerin tam anlam kazanmadığını düşünüyoruz.
    Yeni hastaneye geçişinizle birlikte daha profesyonel daha verimli bir takip yaptığınızın farkındayız ama tekrar söylüyoruz özellikle şehir dışı ve eski veya yeni hastalarınız size ulaşmak istiyor hocam nasıl birşey yaparsınız bilmiyorum ama lütfen bu dilekleri düşünün sizin olmadığınız her sonuç eksik kalıyor görev verdiğiniz çalışanlarınız allah razı olsun birşey dediğimiz veya şikayetimiz yoktur ama EKSİK YARIM KALIYOR HERŞEY sizin sonuçlara bakıp aile ile görüşüp 2 kelimeyle bizim ne dediğimizi anlamanız bizi belkide 1 yıl götürüyor lakin bu şekil her ay sonuca gelsek bile inanın tam bir mana kazanmış olmuyor lütfen hocam bu konu hakkında biraz düşünün isterseniz size bunada bir çare bulursunuz.
    Hocam sizin özel muayene veya paralı birşey yapmaduğınızı otizme gönül borcu vefa borcu söz verdiğinizi artık tğm türkiye biliyor bunu tekrarlamanın hiç gereği yok diye düşünüyorum lakin otizme özel birşeyler yapanızı istiyoruz çünkü artık YİNE SAÇMA SAPAN İNSANLARA TEDAVİLERE AKLIMIZ KAYIYOR, hocam sizinle 5 10 dakika görüşmek istiyoruz sonuçlar kısmında yüzyüze olmak istiyoruz bunu özel yaparsanız bizler daha çok rahat ederiz özel ücretide vakıf okul v.b şeylerede yapabiliriz bu fikirinden iyi olduğunu düşünüyoruz HOCAM LÜTFEN BU YAZILANLARI DÜŞÜN GERÇEKTEN SİZE ACİL İHTİYAÇ VAR.

    Hocam tekrardan sizden özür diliyorum emekleriniz hakkınız ödenmez sürçü lisan ettiysek aff ola sadece sıkıntılarımızı ve dileklerimizi iletip bilmenizi istedim.

    Allaha emanet olun

  2. Hocam Merhaba Bende çaresiz olarak sizi duydum size geldim 2015 yılında. Sizden yazdıklarınızdan ve youtoopdaki videolarınızdan sizi binlerce kez dinledim, notlar aldım ve her söylediğinizi harfiyen yaptım. Ben size geldiğimde oğlum 18 aylıktı. Oğlum OTİZMDEN ÇIKTI, BİZ KURTULDUK. Normal bir eğitim alıyor.
    Bu yolculuk da Hep dua ettim size ve sizin gibi Otizmle uğraşan tüm hocalarımıza. Rahmetli Ahmet Aydın hocaya.
    İnstegram da açtığım bir bilgilendirme sayfası ile size yüzlerce aile yolladım.

    Gerçekten bu iş çok gönül işi. Ben kurtuldum diyerek kitabı kapatmadım. Benim gibi tüm çaresiz kalan ailelere ışık tuttum. Ben başardım, sizde bu yoldan gelin sizde başarın diye günlerimi gecelerimi feda ettim.

    Anlatacak ve söylenecek o kadar çok yaşanmışlık var ki, buralara sığmaz hocam.

    Bilmenizi istediğim çok önemli olan bir konu var hocam. Sizin çektiğiniz videolar çok çocuk kurtardı. Konferanslara devam ediniz hocam. senede1 defa bile olsa nolur bu videolar çok çocuk kurtardı.

    Siz bütün otizmli aileler için umut oldunuz…
    Bütün İllerdeki metabolizma bölümlerine otizm koyulması için sizden yardım istiyoruz. Evlatlarımız kurtulsun diye bu konuda bizlerden destek alabilirsiniz. Ne yapmamız gerektiğini bu noktada inanın bilemiyorum.

    Çaresizlik içinde olan tüm ailelere sesleniyorum, Hasan Önal hocam ne diyorsa yapalım ve uygulayalım, evlatlarımızı kurtaralım.

    Allaha emanet olun hocam, her gün sizin için dua ediyorum. Yolunuz şansınız açık olsun, elleriniz dert görmesin, Sağlıklı ve uzun ömürlü olun hocam. Sizi çok seviyoruz.

    • Demet hanım bana ulaşın lütfen çok darda zordayım şuan neler yaptınız bilgi almam lazım 26 aylık oğlum şuan lütfen Allah rızası için ulaşın ayşe büyükçiftci ben konya faceden instagramdan bi yerden ulaşun lütfen

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz